गत वर्ष युरोपमा गर्मीले ६१ हजार मानिसको मृत्यु:अध्ययन

गत वर्ष युरोपमा गर्मीले ६१ हजार मानिसको ज्यान लिएको अध्ययनले देखाएको छ। नेचर मेडिसिन जर्नलमा सोमबार प्रकाशित एक अध्ययनले गत वर्ष युरोप भरि चरम गर्मीले ६१ हजार भन्दा बढी मानिसको ज्यान लिएको देखाएको हो।

युरोपमा दुई दशकदेखि न्यानो संसारलाई अनुकूल बनाउने प्रयास ग्लोबल वार्मिङको गतिलाई निरन्तरता दिन असफल भएको निष्कर्षले देखाएको छ।

बार्सिलोना इन्स्टिच्युट फर ग्लोबल हेल्थका अनुसन्धान प्राध्यापक र अध्ययनका प्रमुख लेखक जोन ब्यालेस्टरले भने, ‘आदर्श समाजमा गर्मीका कारण कोही पनि मर्नु हुँदैन।’

यो गर्मी अझ खराब हुने सम्भावना छ।  जलवायु परिवर्तनको अतिरिक्त, पृथ्वीले चार वर्षमा पहिलो पटक गर्मीको समयमा प्राकृतिक एल निनो मौसमको ढाँचामा प्रवेश गरेको छ। जसले संसारका धेरै भागहरूलाई तातो बनाउने अवस्था सिर्जना गर्दछ। यो सिजनले पहिले नै विभिन्न विश्वव्यापी तापक्रम रेकर्ड तोडिरहेको छ।

गत वर्षको गर्मी छालहरूको अध्ययन गर्ने अनुसन्धानकर्ताहरुले युरोपेली संघले केही गैर सदस्य राज्यहरू सहित ३५ देशहरूबाट सङ्कलन गरेको डाटा प्रयोग गरे।

मृत्यु हुनेमा धेरैजसो महिलाहरू थिए, विशेष गरी ८० वर्षभन्दा माथिका। युवाहरूमध्ये, पुरुषहरू उच्च दरमा मरेका थिए। भूमध्यसागरीय देशहरू, जहाँ तापक्रम त्यतिबेला सबैभन्दा बढी थियो। सबैभन्दा बढी पीडित, इटाली, स्पेन र पोर्चुगलमा सबैभन्दा बढी गर्मी सम्बन्धी मृत्युदर थियो।

विगत एक दशकमा ग्रह कति तातेको छ भन्ने आधारमा ग्रीष्म ऋतुमा अत्यधिक गर्मी हुने अपेक्षा गरिएको डा बलेस्टरले बताए। उनले भने, ‘जब तापक्रम बढ्यो, धेरै युरोपेली सरकारहरूले ‘हिट एक्सन प्लान’ तयार पारेका थिए, जुन २००३ मा अझ अप्रत्याशित र घातक गर्मी लहरको प्रतिक्रियामा विकसित गरिएको थियो, तर ती अनुकूलनहरू सामूहिक हताहत रोक्न पर्याप्त थिएनन्।’

डा बलेस्टर थपे, ‘जलवायु परिवर्तन जारी रहँदा विश्वले चरम गर्मीबाट थप मृत्यु हुने अनुमान गर्न सकिन्छ।’

युरोपेली संघको तथ्याङ्क कार्यालय, यूरोस्टेटले युरोपेली देशहरूमा नियमित रूपमा अत्यधिक मृत्यु (एक निश्चित समय अवधिको लागि अपेक्षित औसत भन्दा बढी मृत्यु) को संख्या प्रकाशित गर्दछ। डाब्यालेस्टर र उनका सहकर्मीहरूले जुनदेखि अगस्ट २०२२ सम्मको कुल अतिरिक्त मृत्युको आधिकारिक रिपोर्ट लिए र तीमध्ये कतिको मृत्यु कोरोनाभाइरस जस्ता अन्य असामान्य कारकहरूको सट्टा गर्मीको कारण हुन सक्छ भनेर अनुमान लगाए।

तिनीहरूले ती क्षेत्रहरूमा मृत्यु र तापमान उतार चढावहरू बीचको संख्यात्मक सम्बन्ध स्थापित गर्न महामारी विज्ञान मोडेलहरू प्रयोग गरे, जसको अर्थ तिनीहरूले युरोपका विभिन्न क्षेत्रहरूमा हालैको ऐतिहासिक तापक्रम प्रवृत्तिलाई सोही अवधिमा मृत्युदर प्रवृत्तिसँग तुलना गरे।

‘जब तापक्रममा उतारचढाव हुन्छ, हामी सधैं मृत्यु दरमा उतारचढाव देख्छौँ,’ डा ब्यालेस्टरले भने।

उनको टोलीको निष्कर्षहरू २००३ को युरोपेली गर्मी पछि केही उही सहकर्मीहरूसँग गरिएको अध्ययनसँग मिल्दोजुल्दो छ। यसअघिको अनुसन्धानले सन् २००३ को गर्मीमा युरोपमा ७० हजार भन्दा बढीको मृत्यु भएको पत्ता लगाएको थियो।

अघिल्लो अध्ययनले गर्मी सम्बन्धी मृत्युलाई अन्य अत्यधिक मृत्युहरूबाट अलग गरेको थिएन। त्यसैले डा.ब्यालेस्टरले दुई संख्यालाई प्रत्यक्ष रूपमा तुलना गर्न सकिँदैन भनेर चेतावनी दिए। २००३ को अध्ययनले १६ युरोपेली देशहरू मात्र समेटेको थियो। जबकि नयाँ अध्ययनले त्यो संख्या दोब्बर भन्दा बढी समावेश गर्दछ। जब अनुसन्धानकर्ताहरूले यो नयाँ मोडलिङको नतिजालाई सोही १६ देशहरूमा सीमित गरे, त्यहाँ ५१ हजार भन्दा बढी गर्मी सम्बन्धी मृत्युहरू थिए।

अनुसन्धानकर्ताहरूले दुई वर्षको तुलनात्मक रूपमा २००३ को गर्मीमा उही महामारी विज्ञान मोडेलहरू लागू गर्न काम गरिरहेका छन्। एउटै विश्लेषण पछि एकदम फरक संख्याहरू बाहेक, तिनीहरूको नतिजाले २००३ पछि अपनाइएका सार्वजनिक नीतिहरूले चरम गर्मीको टोललाई थोरै कम गर्न मद्दत गरेको सुझाव दिन्छ।

फ्रान्समा, २००३ को ग्रीष्म मा १० हजार भन्दा बढी मृत्युको राजनीतिक परिणामहरू थिए, जसमा देशको स्वास्थ्य महानिर्देशकको राजीनामा पनि समावेश थियो। विगत २० वर्षमा, त्यहाँका अधिकारीहरूले र युरोपका अन्य ठाउँहरूमा अत्यधिक गर्मीको लागि प्रारम्भिक चेतावनी प्रणाली, सार्वजनिक शीतल केन्द्रहरू, वृद्ध बासिन्दाहरूलाई जाँच गर्न स्वयंसेवकहरू, र सामाजिक सेवाहरू र अस्पतालहरू बीचको राम्रो समन्वयमा लगानी गरेका छन्।

तर युरोप भरि परिवर्तनहरू पर्याप्त छैनन्। ‘यो विभिन्न क्षेत्र र जनसंख्याको स्पेक्ट्रम हो,’ डा.ब्यालेस्टरले भने।

वृद्ध व्यक्तिहरू अत्यधिक कमजोर हुन्छन्। विशेष गरी ती वातानुकूलित पहुँच नभएकाहरू, र बाहिर काम गर्ने मानिसहरू पनि छन्। वृद्ध महिलाहरू सम्भवतः गत ग्रीष्म मा सबैभन्दा खराब समूह थिए किनभने तिनीहरू उमेरमा पुरुषहरू भन्दा लामो समय बाँच्छन् जब मानिसहरू धेरै कमजोर हुन्छन् र तीव्र गर्मीमा मर्ने सम्भावना हुन्छ, डा ब्यालेस्टरले भने । 

उनले भने अन्य अनुसन्धानकर्ताहरूले मृत्यु दरमा जनसांख्यिकीय भिन्नताका कारणहरू अध्ययन गरेका छन्। उदाहरणका लागि, पुरुषहरू कम उमेरमा खराब स्वास्थ्य परिणामहरू हुन्छन्, र केही बाहिरी पेसाहरू, जस्तै निर्माण कार्यमा पुरुषहरूको प्रभुत्व छ।

‘यस पेपरले विभिन्न जातिका मानिसहरूको मृत्युको तुलना गरेको छैन, तर यो गर्मीको जोखिममा अर्को महत्त्वपूर्ण कारक हो,’ युनियन अफ कन्सर्ड साइन्टिस्ट्सका वरिष्ठ सामाजिक वैज्ञानिक जुआन डेक्लेट ब्यारेटोले भने, ‘जसले वातावरणीय खतराहरूको स्वास्थ्य प्रभावहरूको अध्ययन गर्दछ। यो अध्ययनमा संलग्न छैन।’

‘डा डेक्लेट ब्यारेटो युरोपको जनसांख्यिकीसँग कम परिचित छन्,’ उनले भने,‘संयुक्त राज्य अमेरिका बाहिर काम गर्ने र गर्मीको सामना गर्ने मानिसहरू रंगीन आप्रवासीहरु हुन्।’

यूरोस्टेटसँग जाति, जातीय वा अध्यागमन स्थितिको आधारमा थप मृत्युदर विवरण छैन। एजेन्सीका प्रवक्ताले इमेल मार्फत लेखे, डा बलेस्टर र सहकर्मीहरूले उनीहरूको पेपरमा सुझाव दिन्छन्, युरोस्टेटमा रिपोर्ट गर्ने देशहरूले उनीहरूले थप जनसांख्यिकीय ब्रेकडाउनहरू सहित स्वास्थ्य डेटा सङ्कलन र साझेदारी गर्ने तरिकालाई राम्रोसँग समन्वय गर्न सक्छन्। यस वर्ष, युरोपेली संसदले त्यसो गर्नको लागि एक नियम प्रस्ताव गरेको छ।

डा.डेक्लेट ब्यारेटोले भने, ‘अतिरिक्त जनसांख्यिकीय जानकारी बिना पनि, यस गर्मीको चरम गर्मीलाई ध्यानमा राखेर अध्ययन ‘धेरै समय सापेक्ष’ छ। उनीहरूले अध्ययनका विधिहरू सहि देखिन्छन् भनी सोचे, ‘जनस्वास्थ्यमा गर्मी र अत्याधिक मृत्युको बीचमा राम्रोसँग ज्ञात सम्बन्ध छ।’’

उनले सन् २०२२ र २००३ को तातो छालको तुलनाले स्वास्थ्य र नीतिगत हस्तक्षेपहरू अझै के आवश्यक छ भनेर प्रकाश पार्न सहयोगी भएको कुरामा पनि सहमती जनाए।

चार वर्ष अघि, रेड क्रस र रेड क्रिसेन्ट सोसाइटीहरूको अन्तर्राष्ट्रिय महासंघले शहरका अधिकारीहरूलाई गर्मीको सामना गर्न मद्दत गर्न एक गाइड बुक प्रकाशित गर्‍यो, र यसका सिफारिसहरूमा ऊर्जा दक्षता र भेन्टिलेसन जस्ता घरहरू र भौतिक पूर्वाधारहरूमा सुधारहरू समावेश थिए।

डा डेक्लेट ब्यारेटोले भने, ‘उनी र अन्य जनस्वास्थ्य अनुसन्धानकर्ताहरूले तातो छालहरूमा हुने मृत्युलाई रोक्नको लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कारक वातानुकूलित पहुँच विस्तार गर्नु हो।’

स्रोत: द न्यु र्योक टाइम्स