विमान दुर्घटनापछि कोलम्बियाको घना जंगलमा ४० दिनसम्म कसरी बाँचे यी चार बालबालिका ?

शुक्रबार ९ जुनको राति, कोलम्बियाको घना जङ्गलको बिचबाट, सेनाको वाकी टकीमा जीवनको त्यो प्रतिध्वनि सुनियो जसका लागी देशले प्राथना गरेको थियो ‘चमत्कार, चमत्कार, चमत्कार, चमत्कार’

वाकीटकीमा विगत ४० दिनदेखि घना जङ्गलमा बेपत्ता भएका चार बालबालिका जीवित र सकुशल फेला परेको सेनाको कोडेड सन्देशबाट जनताले थाहा पाए ।

यी चार बालबालिका कोलम्बियाको हुइटोटो आदिवासी समुदायका हुन्। वैशाख १ गते विमान दुर्घटना हुँदा सबै बालबालिका बेपत्ता भएका थिए । चार बालबालिका हल्का विमानमा यात्रा गर्दै थिए जुन मे १ को बिहान अमेजनको घना जङ्गलमा दुर्घटनाग्रस्त भयो।

उक्त दुर्घटनामा बालबालिकाकी आमाको मृत्यु भएको थियो । त्यसपछि ती १३ वर्ष, ९ वर्ष, चार वर्ष र एक वर्षका बालबालिका विषालु सर्प, खतरनाक जुगआर र लामखुट्टे बस्ने घना जङ्गलमा फसेका थिए ।

राहत र उद्धारकर्ताहरूले सुरुमा यी चार बालबालिकाको पनि विमान दुर्घटनामा मृत्यु भएको अनुमान गरेका थिए।

यद्यपि, जंगलमा बालबालिकाको पाइलाको छाप, आधा खाएको जंगली फलफूल र अन्य सुरागहरूले उद्धार टोलीहरूमा आशा जगायो । बच्चाहरू विमान दुर्घटनामा बाँचेका छन् र मद्दत खोज्न दुर्घटनास्थलबाट टाढा गएका छन्।

विमान दुर्घटनापछि ६ हप्तासम्म यी चार बालबालिकाले यस्ता धेरै कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको थियो, जसबाट बाँच्न सम्भव थिएन । त्यसैले, कोलम्बियाका राष्ट्रपतिले भनेका छन्, ‘यी बालबालिकाको बाँच्नु एउटा उदाहरण हो जुन इतिहासमा सधैँ रेकर्ड रहनेछ।’

जंगलको सन्तान

यस्तो कठिन परिस्थितिमा कसरी बाँच्ने भन्ने संसारमा कुनै बच्चालाई थाहा भएको भए मुकुटुई परिवारबाट हुन सक्थ्यो।

बालबालिकाका हजुरबुवा, फिडेन्सियो भ्यालेन्सियाले पत्रकारलाई भने दुई जेठा छोराछोरी, लेस्ली र सोलेनी, जंगलमा बाँच्न राम्ररी परिचित थिए। उनले भने, हुइटोटो जनजातिका सदस्यहरूले सानैदेखि शिकार गर्न, माछा मार्ने र खानेकुरा सङ्कलन गर्न सिक्न थालेका छन्।

कोलम्बियाली सञ्चारमाध्यमसँग कुरा गर्दै यी बालबालिकाकी काकी दामारिस मुकुतुईले आफ्नो परिवारका छोराछोरी हुर्कंदै गर्दा प्रायः परिवारका अन्य सदस्यहरूसँग ‘बाँच्ने खेल’ खेल्ने बताइन्।

आफ्नो बाल्यकालको स्मरण गर्दै उनले भने, ‘बाल्यकालमा सबैजना यो खेल खेल्थ्यौं, हामी साना पालहरू बनाउँथ्यौं।’

उनले भने, ‘१३ वर्षीया लेस्लीलाई थाहा थियो कुन फलफूल खान हुँदैन, किनकि जङ्गलमा धेरै विषालु फलफूल पनि पाइन्छ । लेस्लीलाई सानो बच्चाको हेरचाह कसरी गर्ने भन्ने पनि थाहा थियो।’

विमान दुर्घटना पछि, लेस्लीले आफ्नो कपालको कपालको टुक्रासँग रूखको हाँगाहरू बाँधेर अस्थायी आश्रय बनाइन्। सेस्ना २०६ विमानको भग्नावशेषमा जसमा बालबालिका सवार थिए, लेस्लीले फरिना नामको पीठो पनि पत्ता लगाएकी थिइन् ।

जबसम्म यो पीठो चल्थ्यो, बच्चाहरूले त्यसैमा गुजारा गर्थे। बालबालिकाको खोजीमा संलग्न हुइटोटो समुदायका वृद्ध एडविन पाकीले पीठो सकिएपछि चारै बालबालिकाले जंगली रुखका बीउ खान थालेको बताए ।

चुनौतीहरूको जंगल

एडविन पाकीले पत्रकारलाई भने, ‘जङ्गलमा प्यासन फ्रुटसँग मिल्दोजुल्दो जंगली फल पाइन्छ, जसलाई अविचुर भनिन्छ । यस फलको बीउ खाएर बालबालिकाहरू जंगलमा बस्ने गर्दथे । दुर्घटना भएको स्थानबाट करिब डेढ किलोमिटरको दूरीमा अविचुरको रुख परेको थियो ।

कोलम्बियाको परिवार कल्याण संस्थानका प्रमुख एस्ट्रिड कासेरेसले जंगली रूखहरू ‘फलफूलको मौसम’ मा हुँदा विमान दुर्घटना भएको र ती फलफूल खाएर यी बालबालिकाहरू बाँच्न सक्ने बताए।

तैपनि, यी बालबालिकाहरूले जङ्गलको अत्यन्तै दुर्गम वातावरणमा आफ्नो ज्यान जोगाउन धेरै चुनौतीहरूको सामना गर्नुपरेको थियो।

कोलम्बियाका आदिवासी समुदायका विज्ञ एलेक्स रुफिनोले बालबालिकाहरू ‘जङ्गलको धेरै घना र अँध्यारो क्षेत्रमा रहेको बताउनुभयो, जहाँ यस क्षेत्रमा सबैभन्दा ठूलो रूखहरू पाइन्छ।’

र, उनी भन्छन्, ‘खै, धेरै रुखका पातहरू यस्ता छन् कि यी बच्चाहरूले पानी सफा गरेर पिउन सक्छन्। तर, यस जंगलमा धेरै रुखहरू छन् जसका पातहरू विषाक्त छन्।’

एलेक्सले भने, ‘यो जंगलको त्यो क्षेत्र हो, जहाँ मानिसको धेरै आवतजावत भएको छैन । यी क्षेत्रहरूमा साना सहरहरू छन् र तिनीहरू जंगलको भित्री भागमा नभई नदीको किनारमा अवस्थित छन्।’

४० दिनसम्म, बालबालिकाहरूले जंगलमा शिकार गर्ने जङ्गली जनावरहरूबाट बच्नका साथै भीषण तूफानी वर्षासँग लडे। र, यो अवधिमा उनीहरूले जंगलको त्यो क्षेत्रमा सक्रिय भनिने सशस्त्र गिरोहको सामना पनि गर्नुपरेको हुनसक्छ ।

राष्ट्रपति पेट्रोले भने कि एक पटक बच्चाहरूले जंगली कुकुरबाट आफूलाई बचाउनु परेको थियो।

यद्यपि, एलेक्स रुफिनोले यी बालबालिकामध्ये आदिवासी समुदायमा हुर्किएकी १३ वर्षीया केटी रहेको बताए। घना जङ्गल र शिकारी जनावरहरूको खतरनाक वातावरणमा बाँच्न सक्ने धेरै सीपहरू सिकिन्।

यी बालबालिकाको पालनपोषण कोलम्बियाको दक्षिणपूर्वी क्षेत्रमा रहेको भाउप्समा भएको थियो। यहाँको गुआनानो समूहका नेता जोन मोरेनोले बच्चाहरूलाई ूआफ्नी हजुरआमाले हुर्काएकोू बताए।

आदिवासी समुदायमा यी महिलालाई उच्च सम्मान गरिन्छ । जोन मोरेनोले भने, ‘बालबालिकाले जंगलमा आफ्नो ज्यान जोगाउन आफ्नो समुदायका ठूलाहरूबाट सिकेका सुझावहरू प्रयोग गरे। उनले आफ्ना पुर्खाहरूको अनुभवलाई जीवित रहन प्रयोग गरे।’

एक नाटकीय उद्धार कार्य

विमान दुर्घटनापछि बालबालिका खोज्ने अभियान चलिरहँदा कोलम्बियाका अधिकारीको सुस्त गतिका लागि आलोचना पनि भएको थियो । राष्ट्रपति गुस्ताभ पेट्रोको कार्यालयले बालबालिकाको पुनर्मिलनबारे गलत ट्वीट गरेपछि राष्ट्रपतिको चर्को आलोचना पनि भएको थियो ।

अधिकारीहरूले विमान दुर्घटना स्थल वरपरको जंगलमा १० हजार पर्चाहरू खसाले। यसमा जङ्गलमा बाँच्नको लागि स्पेनी भाषा र हुइटोटो जनजातिको भाषामा लेखिएको थियो। हेलिकप्टर मार्फत जंगलमा लाउडस्पीकर मार्फत घोषणाहरू गरिन्थ्यो, जसमा यी बालबालिकाका हजुरआमाले बालबालिकाको खोजी भइरहेको छ भनी आफ्नो आवाजमा प्रोत्साहन दिनुहुन्थ्यो ।

तर, मिडियाको नजरबाट टाढा, कोलम्बियाली सेना यी बालबालिकाको नजिक हुँदै गयो। उद्धार कार्यको नेतृत्व गर्ने टोलीका कमाण्डर जनरल पेड्रो सान्चेजले भने कि उद्धार टोलीका सदस्यहरू कहिलेकाहीं बच्चाहरू फेला परेको ठाउँबाट २० देखि ५० मिटर (६६ देखि १६४ फिट) तल गएका थिए।

अन्तत जङ्गलमा बालबालिका फेला परेपछि स्थानीय जनजाति समुदायका १५० सैनिक र २ सय स्वयंसेवक खोजीमा लागेका थिए । उनीहरू सँगै ३०० वर्ग किलोमिटर (१२४ वर्ग माइल) को क्षेत्रमा बच्चाहरूको खोजी गरिरहेका थिए।

खोज अभियानका क्रममा जनरल पेड्रो सान्चेजले भने, ‘यो घाँसको ढुङ्गामा सुई खोजिरहेको होइन। हाम्रो मिशन भनेको ठूलो गलैंचाबाट एउटा सानो माछा फेला पार्नु हो।’

तर एक महिनाभन्दा बढी समयसम्म चलेको खोजी अभियान शुक्रबार टुङ्गिएको थियो जब विशेष स्निफर कुकुरले ती बालबालिकालाई जंगलको बीचमा फेला पारेका थिए ।

कोलम्बियाको रक्षा मन्त्रालयले जारी गरेको भिडियोमा यी बालबालिकालाई घना जङ्गलका अग्लो रुखहरूबाट निकालेर हेलिकप्टरमा राखिएको देखाइएको छ । यी बालबालिकाहरूलाई कोलम्बियाको राजधानी बोगोटा लगिएको थियो, जहाँ उनीहरूलाई एम्बुलेन्सबाट उपचारका लागि अस्पताल लगिएको थियो।

धन्यवाद सेना

बच्ने आशा थोरै भए पनि खोजी टोलीले आशा नहारेको र घना जंगलमा बालबालिकाको खोजी जारी राखेको भन्दै बालबालिकाका आफन्तले सेनालाई धन्यवाद दिए । उनले बालबालिकालाई यथाशीघ्र परिवारको जिम्मा लगाउन पनि सरकारसँग आग्रह गरे ।

ती बालबालिकाकी हजुरआमाले सरकारी सञ्चारमाध्यमलाई भनिन्, ‘मैले कहिल्यै आशा हारेको थिइनँ । बालबालिका खोज्ने अभियानलाई मैले सधैं समर्थन गरेको छु । म धेरै खुशी महसुस गर्दैछु। म राष्ट्रपति पेट्रो र हाम्रो देशका नागरिकहरूलाई धन्यवाद दिन्छु, जसले बच्चाहरूलाई फेला पार्न धेरै कठिनाइहरूको सामना गरे।

राष्ट्रपति गुस्ताभ पेट्रोले पनि सेना र स्वयंसेवकको प्रयासको सफलताप्रति खुशी व्यक्त गरे। उनले भने, ‘यो सब ज्ञानको संगमले सम्भव भएको होस् आदिवासी र सेनाकोु, र उनले भने, ुयही नै शान्तिको वास्तविक मार्ग हो।’

तर, राष्ट्रपतिले विशेषगरी जङ्गलमा ४० दिनसम्म बाँचेका बालबालिका र प्रकृतिसँगको सम्बन्धको प्रशंसा गरे । राष्ट्रपति पेट्रोले भने, ‘उनीहरू जङ्गलका सन्तान हुन् र अहिले पूरै कोलम्बियाका सन्तान भएका छन्।’

कोलम्बियाका धेरै मानिसहरू क्याथोलिक विश्वासमा गहिरो विश्वास गर्छन्। उनीहरुले बालबालिकाको भेटलाई ‘चमत्कार’ भनेका छन् । यसै क्रममा कोलम्बियाका जनजाति समुदायका विज्ञ एलेक्स रुफिनोले भने कि वास्तविक कुरा यी समुदायको जंगलसँगको आध्यात्मिक सम्बन्ध हो, जसका कारण यी बालबालिकाहरू जंगलमा यति धेरै दिन बाँच्न सक्छन् ।

एलेक्स रुफिनोले भने, ‘यो जंगल हरियो मात्र होइन, यसमा आदिम ऊर्जा पनि छ, जससँग आदिवासीहरूको गहिरो सम्बन्ध छ। जसबाट उनीहरु एकअर्कालाई सहयोग गर्छन् र सिक्छन् ।’

एलेक्सले भने, ‘यो बुझ्न गाह्रो छ। तर, यो समाज र मानिसका लागि राम्रो अवसर हो । यस घटनाबाट उनीहरूले संसार र जीवनप्रति फरक दृष्टिकोण राख्ने मानिसहरू फरक(फरक क्षेत्रमा कसरी बस्छन् भन्ने कुरा सिक्न सक्छन्।’

उनले भने,‘दुर्घटनाको सिकार भएका ती बालबालिकाकी आमाले आत्मा बनेर मृत्युपछि बालबालिकालाई जोगाउनुभयो र अहिले सन्तान सुरक्षित हातमा हुँदा त्यो आमा आत्माले सान्त्वना पाएको हुनुपर्छ । अब उनी शान्तिपूर्वक बाँच्न सक्नेछन् ।

बीबीसी हन्दी