पूर्ण सूर्यग्रहण, जसले ढाक्यो पूरै महादेश

काठमाडौं- जब चन्द्रमा सूर्य र पृथ्वीको बीचमा आउँछ, त्यसलाई सूर्यग्रहण भनिन्छ।

सोमबार राति संसारको अर्को भागमा लाखौं मानिसहरूले आफ्नो टाउको आकाशतिर घुमाउँदै पूर्ण सूर्यग्रहण हेरिरहेका थिए।

मेक्सिको, अमेरिका र क्यानडाका लाखौं मानिसले सूर्यग्रहण दृश्यको आनन्द लिएका छन्। यो ग्रहण सम्पूर्ण उत्तर अमेरिकी महादेशमा फैलिएको थियो।

यो मेक्सिकोको तटबाट सुरू भयो र क्यानाडाको न्यूफाउन्डल्याण्डमा समाप्त भयो। नियाग्रा फल्समा रहेको बादलमा पनि ग्रहणको प्रभाव परेको थियो। 

मेक्सिकोको पश्चिमी तटमा रहेको मजातलानमा स्थानीय समय अनुसार बिहान ११ बजेर ७ मिनेटमा पहिलो पटक सूर्यग्रहण देखिएको थियो। त्यो क्षण पनि सूर्यग्रहणको समयमा आएको थियो, जसलाई रिंग भनिन्छ। अर्थात् आकार यस्तो हुन्छ कि आकाशमा औंठी चम्किरहेको जस्तो लाग्छ।

चन्द्रमा सूर्य भन्दा पृथ्वीको ४०० गुणा नजिक छ, तर चन्द्रमा पनि सूर्य भन्दा ४०० गुणा सानो छ। टोटालिटी नामक पुस्तकमा लेखक मार्क लिटम्यानका अनुसार चन्द्रमा व्यासमा २७३ किलोमिटर सानो भएको भए वा त्यसभन्दा टाढा भएको भए मानिसहरूले यस प्रकारको सूर्यग्रहण देख्न सक्ने थिएनन्।

यस कारणले गर्दा, जब चन्द्रमा सूर्य र पृथ्वीको बीचमा सीधा रेखा बिन्दुको रूपमा आउँछ, यसले सूर्यलाई ढाक्छ र हामी ग्रहण देख्छौं। सूर्यग्रहण हेर्नेमा सबै उमेरका मानिसहरुको उपस्थिति रहेको थियो। 

कतिपय मानिसहरू सूर्यग्रहणको समयमा कुनै पनि शुभ काम नगर्ने र भगवानको नाम लिनुपर्छ भन्ने विश्वास गर्छन्। तर पश्चिमका केही मानिसहरूको विश्वास यसभन्दा पूर्ण रूपमा भिन्न छ।

उदाहरणका लागि, अमेरिकी राज्य अर्कान्सासका ३०० जोडीले सूर्यग्रहण र आकाश अँध्यारो हुँदा मात्रै विवाह गर्ने निर्णय गरे। त्यसैले सूर्यग्रहण पूरा हुनेवित्तिकै धेरैले विवाहको केक काटेर नाचगान गरेका थिए। सूर्यग्रहण हेर्न घरबाट टाढा कतै ठाउँमा गएका केही मानिस थिए।

नियाग्रा फल्स नजिकैको क्रुजमा ३०९ जनाले कपडाबाट सूर्यजस्तो देखिने प्रयास गरे र गिनिज बुक अफ वर्ल्ड रेकर्डमा आफ्नो नाम दर्ता गराए।

हामीले उत्तरी अमेरिकामा कुल सूर्यग्रहणको समयमा यस्तो नाटकीय प्रतिक्रिया नदेख्न सक्छौं, तर हालैको अनुसन्धानले यो अझै पनि विस्मयको भावना सिर्जना गरेर हाम्रो मनोविज्ञानमा बलियो प्रभाव पार्न सक्ने बताउँछ।

त्यहाँ खगोलीय संयोगहरू भन्दा अचम्मलाग्दो घटनाहरू छन् जसले हामीलाई पूर्ण सूर्यग्रहण अनुभव गर्न अनुमति दिन्छ। पूर्ण सूर्यग्रहण चन्द्रमाको सही आकार र पृथ्वीबाट यसको दूरीमा निर्भर गर्दछ।

चन्द्रमा सूर्यको अगाडिबाट जानको लागि सही कक्षामा छ र केही क्षणको लागि यसको प्रकाश पूर्ण रूपमा रोक्छ। अनुसन्धानका अनुसार, यस्तो अचम्मको घटनाको साक्षीले हामी सबैलाई थप नम्र र अरूप्रति हेरचाह गर्न प्रेरित गर्न सक्छ। जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयका मनोवैज्ञानिक शान गोल्डीले २०१७ को ग्रहणको मनोवैज्ञानिक प्रभावहरूको जाँच गरे।

लामो समयदेखि वैज्ञानिकहरूले बेवास्ता गरेको यो क्षेत्र विगत दुई दशकयता वैज्ञानिक अध्ययनको फेसन क्षेत्र बनेको छ। यसलाई आश्चर्य र विस्मयको भावनाको रूपमा परिभाषित गरिएको छ।