आइभिएफ पछि सामान्य गर्भधारण, तथ्याङ्कले के भन्छ?

नोएडामा बस्ने र एउटा सफ्टवेयर कम्पनीमा काम गर्ने एक जोडीले विवाहको दश वर्षपछि आइभिएफ प्रविधिको मद्दत लिएका छन् । पहिलो सन्तान भएको दुई वर्षपछि उनीहरु दोस्रो पटक अभिभावक बनेका छन् । यो दोस्रो पटक सामान्य गर्भावस्था थियो।

दोस्रो पटक आमा बनेकोमा मिताली (नाम परिर्वतन) ले खुशी व्यक्त गर्दै भनिन्, ‘आइभिएफपछि आइभिएफ गर्नुपर्छ भन्ने सोचेका थियौं तर डाक्टरले सामान्य गर्भ रहन सक्ने आश्वस्त गरेका थिए र हामीसँग त्यस्तै भयो ।’

आइभिएफ प्रविधिको उपचार गर्ने चिकित्सकहरू पनि आइभिएफ मार्फत गर्भधारण गरेपछि सामान्य गर्भावस्थाको उदाहरणहरू लगातार बढिरहेको विश्वास गर्छन्।

 ‘आइभीएफ अघि गर्भधारण गरेपछि हरेक पटक एउटै विधि अपनाउनुपर्छ भन्ने छैन । यहाँ धेरै महिलाको दोस्रो गर्भावस्था पूर्णतया सामान्य रहेको छ र उनीहरुका दुबै बच्चाहरु स्वस्थ छन्,’डा. रुपश्री पुरुषोत्तम भन्छिन्,‘हामीले प्रायः आईभीएफपछि सामान्य गर्भावस्थाको घटनाहरू भेट्छौं र यो सामान्य हो। वास्तवमा, महिलाहरूमा बांझपन धेरै उमेरमा विवाह वा केही अवस्थामा चिकित्सा कारणले हुन्छ।’

उनका अनुसार त्यसपछि उनीहरू आईभीएफ मार्फत गर्भधारण गर्न हामीकहाँ आउँछन्। तर, पहिलो सन्तान जन्मेपछि उनीहरूको तनाव समाप्त हुन्छ। उनीहरू खुसी रहन्छन्। पतिपत्नीबीचको सम्बन्ध थप सुमधुर बन्दै गएपछि सामान्य गर्भधारणको सम्भावना बढ्छ।

उनी भन्छन्, ‘ठूलो उमेरका बाँझो महिलालाई थाइराइड, रक्तचाप, मधुमेह, तनाव जस्ता गुनासो हुन्छ । यस कारण, आइभिएफ अघि गर्भवती भएपछि, धेरै पटक उनीहरूले दोस्रो बच्चाको लागि पनि आइभिएफको सहारा लिनु पर्छ।’

‘त्यसैले आइभिएफ पछि सामान्य प्रसवको दर थोरै कम हुन्छ। तर, यदि तिनीहरू स्वस्थ छन् भने, तिनीहरूको सामान्य दोस्रो गर्भावस्था हुने सम्भावना बढी हुन्छ।’

किन यस्तो हुन्छ

डा. नयना पटेल पनि डा.रुपश्रीको भनाइसँग सहमत छन्।

उनले भने कि आइभिएफ पछि सामान्य गर्भधारणका सयौं उदाहरणहरू छन्।

तर यसका लागि त्यो जोडी खुसी र तनावमुक्त हुनु आवश्यक छ।

डा। नयना पटेलले भनिन्, ‘आइभीएफ गरेपछि पनि महिलाको अण्डाको गुणस्तर राम्रो छ भने। यदि उनको अण्डाशय सामान्य छ र उनको पतिको शुक्राणु काउन्ट पनि सामान्य छ भने, त्यस्ता महिलाहरू सामान्य तरिकाले दोस्रो पटक गर्भवती हुन्छन्।’

‘किनभने, पहिलो बच्चाको जन्म पछि, उनीहरूको तनावको स्तर कम हुन्छ। उनीहरूको यौन जीवन राम्रो छ। यस्तो अवस्थामा, उनीहरूको सामान्य गर्भावस्था एकदम सामान्य छ।’

अनुसन्धानले के भन्छ

आइभिएफ पछिको सामान्य गर्भावस्थामा भएको अनुसन्धानपछि हरेक पाँचमध्ये एक अर्थात् २० प्रतिशत महिला आइभिएफअघि गर्भावस्थापछि सामान्य तरिकाले दोस्रो पटक गर्भवती हुने दाबी गरिएको छ ।

तीमध्ये अधिकांश महिला पहिलो गर्भावस्थाको तीन वर्षभित्र दोस्रो पटक गर्भवती भए र बच्चा जन्माए।

यो शोधपत्र गत महिना (जुन २१)  ‘ह्युमन रिप्रोडक्सन’ नामक अनुसन्धान पत्रिका (जर्नल) मा प्रकाशित भएको हो ।

यसमा इङ्गल्याण्डका २२ महिलाहरूसँग अन्तर्वार्ता पनि समावेश छ जसले आफ्नो पहिलो आइभिएफ गर्भावस्था पछि दोस्रो पटक सफलतापूर्वक गर्भधारण गरेका थिए।

अहिले यी तथ्याङ्कहरू विश्वभर चर्चामा छन्।

युनिभर्सिटी कलेज अफ लण्डनको ईजीए इन्स्टिच्युट फर वुमेन्स हेल्थका डा एनेट थ्वाइट्सको नेतृत्वमा चार चिकित्सकको टोलीले सन् १९८० देखि २०२१ सम्म विश्वभरका ५ हजार भन्दा बढी महिलामाथि गरिएको ११ अनुसन्धानको तथ्यांक अध्ययन गरेपछि यो दाबी गरेको हो ।

डा. जेनिफर हल, डा. जुडिफ स्टेफेन्सन र डा. जेराल्डिन ब्यारेट पनि यस टोलीमा डा. एनेट थ्वाइट्ससँग सामेल थिए।

यस रिपोर्टसँग सहमत हुँदै डा। सौजन्या अग्रवाल भन्छिन् कि लगभग २० प्रतिशत महिलाहरू आइभिएफ पछि प्राकृतिक रूपमा गर्भवती हुन सक्छन्।

उनले भने,‘वास्तवमा महिलाको ट्युबमा ब्लक भएको वा पतिको शुक्रकीटको संख्या ठीक नभएको अवस्थामा मात्रै आईभीएफको अवस्था आउँछ । वा दुबैमा केहि समस्याहरू छन्। त्यसपछि आइभिएफ गर्नुहोस्। यो गर्भावस्थामा सानातिना समस्याहरू हट्छन्।

तर, सौजन्या अग्रवाल पनि आइभिएफ गराएका अधिकांश महिलाले अर्को पटक पनि आइभिएफ गर्नुपर्छ कि नपर्ने हो भनी जान्न चाहन्छन् ।

उनले भने, ‘मानिसहरूले सोध्छन् । धेरै पटक सोध्छन् । यसको जवाफ केस अनुसार फरक हुन्छ र त्यहाँ पुग्नु अघि हामी धेरै परीक्षणहरू गर्छौं। यदि सबै परीक्षणहरू सामान्य छन् भने, दोस्रो पटक सामान्य गर्भावस्थाको सम्भावना हुन्छ।

सबै परीक्षण सामान्य भए पनि आईभीएफ किन आउँछ भन्ने प्रश्नको जवाफ दिँदै सौजन्या भन्छिन्, ‘सत्य कुरा के हो भने सबै कुरा सामान्य भए पनि कतिपय महिलाले गर्भधारण गर्न नसक्ने भएकाले यसलाई चिकित्सकीय भाषामा अनक्लेन्ड इनफर्टिलिटी भनिन्छ । त्यस्ता केसहरू पनि हुन्छन् र यी केसहरूमा दोस्रो पटक सामान्य गर्भधारणको सम्भावना पनि हुन्छ।

आइभिएफ कहिले सुरु भयो

आइभिएफ प्रविधि पहिलो पटक सन् १९७८ मा लागू भएको थियो। एक तथ्याङ्क अनुसार हालसम्म विश्वमा यो प्रविधिबाट एक करोडभन्दा बढी बालबालिकाको जन्म भइसकेको छ ।

आइभिएफ भन्दा पहिले, गर्भाधान पछि सामान्य गर्भावस्था को बारे मा अनुसन्धान भएको छ। यस्तो अनुसन्धानबाट प्राप्त तथ्यांकलाई नयाँ अध्ययनमा विश्लेषण गरिएको छ ।